*मुंबईतील वाहतुकीचा ताण कमी करून जोडणी सुलभ करणारे ‘भुयारी रस्ता रोड नेटवर्क’ — तिसरी वाहतूक व्यवस्था उभारणीच्या दिशेने महत्त्वाचे पाऊल*
*एमएमआरडीएकडून ‘इंटिग्रेटेड भुयारी रस्ता रोड नेटवर्क’साठी सविस्तर प्रकल्प अहवालासाठी (डीपीआर) प्रक्रिया सुरु (डीपीआर)*
*वाहतुकीच्या मागणीनुसार आणि भविष्यातील वाढीच्या गरजेनुसार टप्प्याटप्प्याने प्रकल्प राबवला जाणार*
मुंबई, ९ नोव्हेंबर २०२५:
मुंबई महानगर प्रदेश विकास प्राधिकरण (एमएमआरडीए) ने प्रस्तावित एकात्मिक भुयारी रस्ता प्रकल्पासाठी ‘(इंटिग्रेटेड भुयारी रस्ता रोड नेटवर्क)’ सविस्तर प्रकल्प अहवाल (डीपीआर) तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली आहे. विद्यमान रस्ते नेटवर्क आणि जलद गतीने विस्तारत असलेल्या मेट्रो रेल्वे नेटवर्कसोबत हे मुंबईसाठी तिसरे प्रवासाचे माध्यम ठरणार आहे.
या दूरदृष्टीपूर्ण उपक्रमांतर्गत, मुंबई कोस्टल रोड, बांद्रा-कुर्ला कॉम्प्लेक्स (बीकेसी) येथील हाय-स्पीड रेल्वे (बुलेट ट्रेन) स्थानक आणि छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (T2) यांना जोडणारा भूमिगत कॉरिडॉर उभारण्याचा संकल्प आहे. यामुळे पश्चिम द्रुतगती महामार्ग (WEH) आणि एस. व्ही. रोड वरील वाहतूक कोंडी मोठ्या प्रमाणात कमी होणार आहे. प्रकल्प कार्यान्वित झाल्यानंतर, भूमिगत मार्गामुळे वाहतुकीवरील दाब कमी होईल, अवजड वाहनांची हालचाल भुयारी रस्ता रस्ता वळवली जाईल आणि शहरात वाहतूक कोंडी कमी होईल.
‘मुंबई इन मिनिट्स’ या संकल्पनेच्या दिशेने मोठे पाऊल
सुमारे ७० किलोमीटर लांबीचा हा प्रकल्प तीन टप्प्यांत राबवला जाणार आहे. या माध्यमातून रस्ते आणि मेट्रो यांना पूरक असे एकत्रित वाहतूक नेटवर्क तयार होईल, ज्यामुळे प्रवासाचा कालावधी कमी होईल, प्रदूषणात घट होईल आणि कार्यक्षमतेत वाढ होईल.
मुंबईतील दाटीचे बांधकाम व मर्यादित जागा लक्षात घेता, भूमिगत मार्ग ही वाहतुकीची क्षमता वाढवण्यासाठी सर्वाधिक शाश्वत आणि व्यवहार्य पर्याय ठरणार आहे. प्रकल्पाची अंमलबजावणी वाहतुकीच्या आवश्यकतांनुसार व भविष्यातील मागणी लक्षात घेऊनच टप्प्याटप्प्याने केली जाईल.
*भुयारी रस्ता नेटवर्कच्या अंमलबजावणीचे टप्पे*
• पहिला टप्पा: वरळी सी लिंक – बीकेसी – विमानतळ लूप (सुमारे १६ किमी)
मुंबई कोस्टल रोडला बीकेसी आणि विमानतळाशी जोडणारा मार्ग, तसेच मुंबई–अहमदाबाद हाय-स्पीड रेल्वे कॉरिडॉरशी एकत्रित होणारा भाग. या टप्प्यात पश्चिम द्रुतगती महामार्ग व एस.व्ही. रोडवरील कोंडी कमी करण्यावर भर असेल.
• दुसरा टप्पा: पूर्व–पश्चिम जोडणी (सुमारे १० किमी)
पूर्व द्रुतगती मार्ग आणि पश्चिम द्रुतगती मार्ग यांना जोडून क्रॉस-शहर प्रवासाचा कालावधी मोठ्या प्रमाणात कमी करणे.
• तिसरा टप्पा: उत्तर–दक्षिण जोडणी (सुमारे ४४ किमी)
संपूर्ण मुंबईभर अखंड भूमिगत मार्ग तयार करून प्रवासी आणि मालवाहतुकीसाठी नवी जोडणी उभारणे.
प्राधिकरणाचे अध्यक्ष आणि मा. उपमुख्यमंत्री यांनी ३० सप्टेंबर, २०२५ रोजी पहिल्या टप्प्यासाठी टेक्नो-इकॉनॉमिक फिजिबिलिटी स्टडी आणि डीपीआर तयार करण्यासाठी सल्लागार नेमण्यास मंजुरी दिली आहे.
यासाठी निविदा सुचना १० ऑक्टोबर, २०२५ रोजी प्रसिद्ध झाली असून, १७ ऑक्टोबर,२०२५ रोजी प्री-बिड मीटिंग घेण्यात आली. १७ नोव्हेंबर २०२५ रोजी निविदा उघडण्यात येणार आहेत.
या भुयारी मार्गाबाबत भाष्य करताना मुख्यमंत्री श्री. देवेंद्र फडणवीस म्हणाले की,
*“मुंबईचे जागतिक आर्थिक केंद्र म्हणून रूपांतर तिच्या कार्यक्षम वाहतूक प्रणालीवर अवलंबून आहे. प्रस्तावित भुयारी रस्ता नेटवर्क हे बहुपातळी जोडणीच्या दिशेने मोठे पाऊल आहे — रस्ते, मेट्रो, कोस्टल रोड आणि आता भूमिगत भुयारी रस्त्यांचं जाळं यांच्या एकत्रीकरणामुळे शहरातील वाहतूक अधिक सुलभ, सुरक्षित आणि गतिमान बनेल.”*
तर उपमुख्यमंत्री श्री. एकनाथ शिंदे आणि प्राधिकरणाचे अध्यक्ष म्हणाले की,
*“या भुयारी रस्ता नेटवर्कमुळे मुंबईला तिसरी वाहतूक व्यवस्था — भूमिगत प्रवासाचा नवा आयाम — प्राप्त होईल. हे शहराच्या नियोजनातील क्रांतिकारी परिवर्तनाचे प्रतीक आहे. कोस्टल रोड, मेट्रो आणि बुलेट ट्रेनसोबतचे एकत्रीकरण ‘मुंबई इन मिनिट्स’ या दृष्टीकोनाला साकार करेल.”*
डॉ. संजय मुखर्जी, भाप्रसे, महानगर आयुक्त, एमएमआरडीए यांचे मत;
*“भुयारी रस्ता नेटवर्कमुळे मुंबईतील वाहतुकीचा चेहरामोहरा बदलणार आहे. हे नेटवर्क विद्यमान रस्त्यांवरील ताण कमी करून पूर्व-पश्चिम व उत्तर-दक्षिण जोडणी सशक्त करेल तसेच नव्या नागरी जागा उपलब्ध करून देईल.सध्या या प्रकल्पाचा फक्त सविस्तर प्रकल्प अहवाल (डीपीआर) तयार केला जाणार आहे, ज्यामध्ये तांत्रिक व्यवहार्यता, पर्यावरणीय परिणाम आणि आर्थिक व्यवहार्यता यांचा सखोल अभ्यास केला जाईल.डीपीआर अंतिम होऊन मंजूर झाल्यानंतर, प्रकल्पाची अंमलबजावणी वाहतुकीच्या गरजेनुसार आणि भविष्यातील वाढत्या मागणीच्या दृष्टीने टप्प्याटप्प्याने करण्यात येईल.*
*हे नेटवर्क ‘मुंबई इन मिनिट्स’ या संकल्पनेला मूर्त रूप देईल — जिथे रस्ते, मेट्रो, कोस्टल आणि भुयारी रस्ता या चार स्तरांमधील समन्वयामुळे अखंड, जलद आणि शाश्वत प्रवास शक्य होईल.”*
*सल्लागार नियुक्ती व पुढील कार्यवाही*
टेक्नो-इकॉनॉमिक फिजिबिलिटी स्टडी आणि डीपीआर अत्याधुनिक पद्धतीने केली जाणार आहे. निवडलेला सल्लागार भूगर्भीय, पर्यावरणीय आणि सामाजिक घटकांचा अभ्यास करून मार्गाची रचना तयार करेल आणि एमएमआरडीएला निविदा व्यवस्थापन प्रक्रियेत तांत्रिक सहाय्य देईल.
स्मार्ट आणि शाश्वत मुंबईकडे निर्णायक पाऊल
प्रकल्प पूर्ण झाल्यानंतर हे भुयारी रस्ता नेटवर्क मुंबईचे भूमिगत एक्सप्रेसवे ठरेल — पृष्ठभागावरील वाहतूक कोंडी कमी करेल, प्रदूषण घटवेल आणि दक्षिण मुंबईपासून बीकेसीमार्गे विमानतळापर्यंतचा प्रवास अधिक वेगवान करेल.
कोस्टल रोड, मेट्रो रेल्वे आणि महामार्गांसोबत हे नेटवर्क मिळून एमएमआरडीएच्या “मुंबई इन मिनिट्स” या त्रिस्तरीय दृष्टीकोनाला साकार करेल — अशी मुंबई जिथे प्रत्येक प्रवास सुलभ, कार्यक्षम आणि शाश्वत असेल.
